Η Πόλις εάλω

29 Μαΐου 1453: Η Πόλις εάλω. H “αποφράδα” μέρα του Ελληνισμού, η μέρα που η Κωνσταντινούπολη, η Βασιλεύουσα, έπεσε στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων.

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία μόνο κατ’ όνομα υπήρχε τις παραμονές της Άλωσης. Κοινωνικοπολιτικά, αλλά και στρατιωτικά, ήταν μια φυσική εξέλιξη, μιας και η Βυζαντινή Αυτοκρατορία είχε ήδη καταρρεύσει και πολλά από τα εδάφη της είχαν καταληφθεί από τις Οθωμανικές ορδές.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, αντιλαμβανόμενος τη δύσκολη κατάσταση που έχει περιέλθει η Βασιλεύουσα έκανε μία απέλπιδα προσπάθεια, στέλνοντας πρεσβεία στον πάπα Νικόλαο Ε’ για να ζητήσει βοήθεια. Ο Πάπας έβαλε και πάλι ως όρο την Ένωση των Εκκλησιών, αλλά αποδέχθηκε το αίτημα του αυτοκράτορα και έστειλε στην Κωνσταντινούπολη ιερείς, προκειμένου να πείσουν τον λαό για την αναγκαιότητα της Ένωσης.

Η διαμάχη μεταξύ Ενωτικών και Ανθενωτικών είχε ως αποτέλεσμα πλήγμα στο Ηθικό και συνέβαλε στην πτώση της Πόλης το 1453, όχι ως η κύρια στρατιωτική αιτία, αλλά ως παράγοντας που αποδυνάμωσε την πόλη εκ των έσω.

Οι μύθοι και οι θρύλοι που συνοδεύουν αυτό το τεράστιας σημασίας γεγονός είναι πάρα πολλοί, ελάχιστοι εκ των οποίων έχουν πραγματική βάση. Η Κερκόπορτα, ο “Μαρμαρωμένος Βασιλιάς”, η στάση της Δύσης, οι ήρωες και οι προδότες εντός των τειχών, ξεπηδούν από διάφορα ιστορικά βιβλία και μελέτες, άλλοτε ως αδιαπραγμάτευτες αλήθειες και άλλοτε ως θολά σημεία, γεμάτα ασάφειες και γενικεύσεις.

Σε όλες τις μεγάλες μάχες και πολεμικές στιγμές στην ελληνική Ιστορία, υπάρχουν και μνημονεύονται ήρωες, γενναίες προσωπικότητες που δημιουργούν μύθους και θρύλους γύρω από το όνομά τους. Στην Άλωση δεν γνωρίζουμε σχεδόν κανέναν.

Ο μύθος λέει ότι οι Τούρκοι κατάφεραν να μπουν στην Πόλη από την Κερκόπορτα. Δεν έπαιξε κανέναν μα κανέναν ρόλο. Όσοι επιτιθέμενοι μπήκαν, μπήκαν τυχαία. Η Άλωση κρίθηκε στην Πύλη του Ρωμανού. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν είχε τα οικονομικά μέσα να καλύψει τις απαιτήσεις του Ούγγρου οπλοποιού Ουρβανού και αυτός στράφηκε στους Οθωμανούς, οι οποίοι αποδέχθηκαν την προσφορά του και χρηματοδότησαν την κατασκευή των κανονιών του. Το πιο εντυπωσιακό από αυτά ήταν ένα μπρούτζινο κανόνι μήκους 8,2 μέτρων (27 πόδια), ικανό να εκτοξεύει λίθινες μπάλες βάρους 550 κιλών (1.200 λίβρες). Η μεταφορά του απαιτούσε 60 βόδια και εκατοντάδες άνδρες.

Το περιβόητο τείχος της Βασιλεύουσας, που επί 1000 χρόνια είχε αποκρούσει νικηφόρα όλες τις επιθέσεις των εχθρών της, τώρα ήταν έρμαιο του πυροβολικού του σουλτάνου.

Ένα γεγονός εντυπωσιάζει. Ότι κάποιοι βιάστηκαν να φωνάξουν “Εάλω η Πόλις” και να προκαλέσουν πανικό και σύγχυση στις τάξεις των αμυνομένων. Ήταν τρομακτική η επίδραση αυτής της φράσης στο ηθικό.

Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος αν η Πόλη άντεχε.

Στις μέρες μας, υπάρχει νέος Σουλτάνος στην ευρύτερη περιοχή. Και έχουν δοθεί συγκεκριμένες εντολές 29 Μαΐου να διαβάζεται απόσπασμα από το Κοράνι στην Αγιά Σοφιά και σε όλα τα τζαμιά εντός και εκτός Σουλτανικής επικράτειας.

Κάποτε μιλούσαμε για μουσουλμανικό τόξο. Τελικά πρέπει να ομιλούμε πλέον για μουσουλμανική θηλιά γύρω από την Ελλάδα. Η Τουρκία επιδιώκει στενές σχέσεις με χώρες που έχουν σημαντικό μουσουλμανικό πληθυσμό ή ιστορικούς δεσμούς, περικυκλώνοντας το “ανάδελφο” Κράτος μας.

Για εμάς, ο «Μαρμαρωμένος Βασιλιάς» παραμένει ακόμη μαρμαρωμένος και ας ξεχνιέται το δημοτικό τραγούδι, που κρατά ζωντανή την παράδοση: «Σώπασε Kυρά Δέσποινα, και σεις ‘κόνες μην κλαίτε• Πάλε με χρόνους με καιρούς, πάλε δικά σας είναι».